Sterre over De Kracht van de Pleegzorg
De lente van 2018 was de lente van mijn leven, ik, Sterre Schrijver, was een 20-jarige student wiens nieuwe beste vriendinnen op de woonboot van hun oom en tante verbleven in hartje Amsterdam. Via hen leerde ik een oud-bewoner kennen, Barrie (22) uit Amsterdam. Na eerst een paar voorzichtige vragen te hebben gesteld, ontdekte ik langzamerhand een bijzonder verhaal.
Barrie was 16 jaar toen hij voor een keuze werd gezet die zijn leven zou veranderen: óf in detentie gaan óf naar een pleeggezin. De keuze was niet al te moeilijk, Barrie ging met zijn ouders op kennismakingsgesprek bij pleegouders René Wokke en Kim Postma. Dit stel woonde samen met hun kat op de woonboot woonden.
Barrie was onderdeel van een pilotprogramma van Levvel (voorheen Spirit) waar vijf jeugdcriminelen voor werden uitgekozen. Terugkijkend op zijn ervaringen zegt Barrie: “als je in detentie moet, word je alleen maar verder gekleineerd. Bovendien blijf je hangen in een slechte omgeving waar je sneller in aanraking kan komen met andere criminele jongens. Die hypen dat dan weer op, en zo blijf je eigenlijk in die slechte omgeving hangen.”
Op de vraag wat hij zou doen als hij kinderombudsman was geweest, antwoordde hij dan ook dat hij dit pilotprogramma zou instellen als standaard voor first offenders onder de 18 jaar. Ik kan mij voorstellen dat hier enkele morele vragen bij zouden worden gesteld, waar zou de grens tussen pleegzorg en detentie bijvoorbeeld komen te liggen? Barrie: “mijn delict was best heftig, de grens ligt dus best al hoog. Je moet dus wel een beetje vertrouwen hebben.”
Barrie woonde in eerste instantie drie maanden bij René, Kim en Pipi de kat gezeten, op zijn twintigste kwam hij terug voor zes maanden. Aangezien dit voor de nieuwe leeftijdsgrens was – nu is pleegzorg tot het 21ste levensjaar, voor 2019 tot je 18e – viel deze tweede periode officieel niet onder pleegzorg. Het kwam simpelweg tot stand door de goed behouden band. “Het succes van pleegzorg ligt, naar mijn ervaring, heel erg bij het pleegkind en de pleegouders zelf. Het hielp mij erg dat ik niet te ver van huis was waardoor ik altijd dezelfde sociale basis had. Een gebrek hieraan is iets waar veel pleegkinderen mee kampen. Bovendien was het voor mij heel fijn dat ik veel ruimte en vrijheid kreeg. Niet tè veel, anders zou ik weer teruggaan naar mijn oude buurt. Je moet het allemaal goed doseren en aanvoelen. Bij mij ging dat gelukkig vrijwel perfect.”
Toen ik met Barrie de kritiekpunten uit het Actieplan Pleegzorg 2017 besprak, d.w.z. veel onzekerheid en eenzaamheid onder pleegkinderen, kon hij zich dan ook niet per sé hierin vinden. Zijn succesfactor? “Niet te veel piekeren en je druk maken. Ik liet het allemaal maar gebeuren, alles beter dan detentie dacht ik.”
Op het proces van de zoektocht naar een uiteindelijke wonen in een pleeggezin kijkt Barrie terug met een positieve blik; “smooth en snel.” Bovendien had Barrie naar eigen zeggen het geluk dat hij niet, zoals in andere gevallen, in alle haast opeens voor de deur stond maar meer tijd had voor onder andere een kennismakingsgesprek. Tijdens dit eerste gesprek reageerde René laconiek op het delict dat Barrie had gepleegd: “als je maar niet door de bodem van de boot schiet want dan zinken we.” Toen wist Barrie het meteen; dit is een goede match.
Terugkijkend op zijn keuze en de daaruit resulterende ervaringen, kan Barrie gerust concluderen dat dit uiteindelijk zonder twijfel voor hem het beste was. Door de vrijheid die Barrie kreeg, het begrip van zijn pleegouders en het feit dat zijn oude omgeving niet te ver weg was, zit Barrie nu op een stuk betere plek dan hij waarschijnlijk zou zitten als hij in detentie zou zijn gegaan. “Streng zijn werkt averechts, alleen vastzitten in een kleine ruimte ook.”
Vlak na het overlijden van René in de zomer van 2018, is het boek van Barrie’s voormalig pleegouders uitgebracht, Laat maar komen!, waarin ook wordt verteld over Barrie (al dan wel onder een andere naam). Op de vraag of hij zich in de verhalen over hem kon vinden antwoordde hij lachend kort maar krachtig: “ja haha!”
En de toekomst, wat brengt die voor Barrie met zich mee? Zelfverzekerd zegt hij “ik ga succesvol worden, ik ga de hele rapscene kapot maken.” Dus, houd de raplijsten van Spotify goed in de gaten.
Al met al is Barrie van een pilot-proefpersoon een mooi voorbeeld voor de kracht van de pleegzorg geworden. Want het verschil wat de pleegzorg voor Barrie heeft kunnen maken werd door hem zelf duidelijk verwoord: “ik was de gelukkige.”
