Het is Anouk en haar Kankerspul missie!

Roken in de trein, restaurant of ziekenhuis! Nu denk je waarschijnlijk dat káááán toch niet. En dat kan ook niet! Maar nog niet zo heel lang geleden was dit een doodnormale zaak. Goed dat we daar nu zo over denken, maar we hebben nog een lange weg te gaan om de sigaret helemaal te verbannen. PhD onderzoekster Anouk Jurgens houdt zich bezig met dit vraagstuk en heeft het platform Kankerspul ontwikkeld om de jongste jeugd bewust te maken van al dit slechts. Dat moedigen wij aan én geven we heel graag een podium, daarom zijn we reuze blij met dit interview! KnappeKop Lotte op bezoek voor een rookvrije generatie!

Hi Anouk, wie ben jij!
Hi Lotte! Ik ben Anouk, net 27 jaartjes jong geworden en ben geboren in Sittard, maar opgegroeid over de hele wereld. Toen ik 15 was ben ik terug verhuisd naar Nederland en gaan studeren in Amsterdam, waar ik tot nu toe altijd ben gebleven (plus een tussenjaar in Italië omdat ik fashion design wilde studeren en sieraden wilde maken). Ik heb toen Amsterdam University College gedaan als bachelor waar ik voornamelijk neuroscience en biomedische wetenschappen heb gestudeerd.

Hierna heb ik een jaar stage gelopen bij de startup LUMICKS (toen het echt nog maar ~20 man was), waar ik in aanraking ben gekomen met oncologie en toen besloten om Biomedische Wetenschappen Oncology Tack te gaan studeren als master aan de UvA.

Vervolgens ben ik een PhD in de immunologie gaan doen waar ik onderzoek doe naar het immuunsysteem en kanker. Naast het lab vind ik het leuk om te borrelen met vriendinnetjes, maar hou ik ook van lezen, bakken, koken en sinds kort ook wandelen!

Op je LinkedIn kan je lekker verdwalen, wat heb jij tijdens je studententijd echt geleerd? 
Vooral dat er zóóóó veel leuke en interessante dingen zijn in de wereld, maar dat je nergens komt als je niet even de focus op één ding legt. Ik ben vrij snel verveeld en heb een periode gehad dat ik echt van het ene naar het andere uiterste schoot (van mode naar neurowetenschap bijvoorbeeld). Ik ben heel blij dat ik het allebei geprobeerd heb en dat mijn ouders daar ook voor open stonden, maar uiteindelijk moet je je wel ergens wat langer in verdiepen wil je het echt goed begrijpen en het nog leuker te gaan vinden, anders blijf je bezig. Dat wil niet zeggen dat je niet nieuwe dingen moet proberen! En vooral bij jezelf blijven, want ook al is hetgene wat jij leuk vindt niet ‘hip’ of ‘cool’, ik denk echt dat je alleen gelukkig kan worden in een carrière waar je zelf blij van wordt en waar je s ‘ochtends echt heen wil.

En op een iets minder academische toon: tijdens mijn studietijd heb ik heel erg geleerd dat ik ook een uitlaatklep nodig heb. Ik ben gewoon niet iemand die altijd maar met optimale efficiëntie kan concentreren (dit sowieso niet eigenlijk) als ik niet ook heel veel leuke dingen doe in mijn vrije tijd. En hier kom ik ook altijd maar voor uit, want ik denk dat ik juist door die vele leuke dingen doordeweeks mij beter kan focussen! Ik vind dat dit veel normaler moet worden, want ik heb nog steeds het gevoel dat iedereen maar de hele tijd productief moet zijn.

Bij Sanquin doe je onderzoek naar hoe we het immuunsysteem kunnen optimaliseren tegen kanker. Vertel meer in Jip-en-Janneke!
Je immuunsysteem bestaat uit allerlei cellen met verschillende taken. Je kan het zien als een soort mini legertjes waar er allemaal verschillende soorten zijn, dus je hebt de luchtmacht, de landmacht etc. Sommige zijn aspecifiek terwijl andere juist heel specifiek zijn voor precies de bacterie of virus die je lichaam binnen dringt. Ik werk met T-cellen, dat zijn hele gevoelige cellen die heel specifiek zijn voor een bepaald bacterie dat je lichaam binnen dringt. T-cellen geven stofjes af, die cytokines heten, waardoor ze kunnen doden. Kanker daarentegen, is een mutatie van de DNA (blijf Kankerspul volgen daar leg ik uit hoe dit werkt ;)), dit betekent eigenlijk dat er iets mis is in de sequentie waardoor er een fout kan optreden en er een tumor kan ontstaan. Zo’ n T-cel (soldaatje) zou deze tumor ook moeten kunnen aanvallen, wat in sommige gevallen ook gebeurt. Alleen vaak gebeurt dit suboptimaal of worden de T-cellen moe en geven ze minder van die dodende stofjes af.

Ik kijk naar hoe we afstoot van die stofjes (cytokines) langer en sterker kunnen maken, zodat T-cellen dodelijker worden en zo beter kanker kunnen verslaan. Dit kan ook door naar bepaalde eiwitten te kijken die aan of uit gezet worden of te kijken naar sequentie reeksen in het DNA. Ik doe dus echt Diehard biologie en heb niet zo veel te maken met patiënten of patiëntmateriaal.

Met Kankerspul strijd je tegen de tabaksindustrie en wil je voorlichting zo toegankelijk mogelijk maken voor jongeren. Mooi! Waar komt deze passie vandaan?
Dit is een vraag die ik echt heel vaak krijg, maar waar ik het antwoord niet zo goed op weet. Ik heb niemand in mijn nabije omgeving die kanker heeft gehad of daaraan is overleden. En ook niemand die rookt in mijn familie. Maar ik heb wel al als jong kind veel interesse gehad in biologie en hoe dingen werken. Ik heb toen veel geleerd over roken en ik snapte gewoon niet waarom mensen dit deden of waarom het überhaupt mag. Ik ben toen al veel gaan lezen over de tabaksindustrie en discussies gaan voeren, maar daar is het heel lang bij gebleven.

Toen ik ging studeren merkte ik dat vriendinnen echt nul komma nul wisten over roken en wat het met je doet. Daarnaast ging mijn eerste biomedische lab-stage over longkanker en zag ik dus elke dag hoe slecht het is en kreeg ik steeds meer statistieken te zien. Vervolgens ben ik dit gaan uitleggen en de discussie aangegaan met mijn vriendinnen. Daar heb ik ’the hard way’ geleerd dat de aanval (en peuken doormidden breken) niet de beste tactiek is.

Gaandeweg heb ik toen ook geleerd dat de roker eigenlijk ook de dupe is van een gigantische marketing scam. Ik dacht toen bij mezelf: wat kan ik hierin bijdragen? En dat is dat ik de vertaalslag kan maken tussen het onderzoek/wetenschap en de ‘normale’ mens. En zo is het allemaal ontstaan.

Van idee tot het realiseren van je missie: wat waren (en zijn) de uitdagingen?
Om heel eerlijk te zijn was het realiseren of de stap nemen om het echt te gaan doen de grootste uitdaging. Ik hikte al best een tijdje tegen het idee aan, maar het appje naar Wanda de Kanter sturen en daadwerkelijk gaan brainstormen over wat de mogelijkheden waren duurde best lang. Toen dat eenmaal was gebeurd ging het best snel. Naast dit, heb ik mij ook echt verkeken op hoeveel werk het is om de informatieve posts te maken. De biologie moet gewoon kloppen, maar het moet wel leuk en simpel blijven, anders haken mensen af. Carlijn Stadig, tevens één van mijn beste vriendinnetjes, was echt mijn reddende engel want die kan met haar achtergrond in branding hele mooie designs maken. Zij heeft het hele design van de Instagram gemaakt en omdat ze zelf geen achtergrond in de biologie heeft was zij het perfecte klankboord. Hierdoor ben ik een schets gaan maken voor elke post. Bijvoorbeeld dat je DNA kan zien als een alfabet en dat als er een letter verkeerd is (zoals in een DNA-mutatie) er een heel ander woord staat. Hierdoor wordt het volgens mij allemaal wat makkelijker te begrijpen. Maar dit bedenken was nog even heel veel werk, maar ook heel leuk! En ik heb er zelf ook nog het een en ander van geleerd!

De vraag die we altijd stellen: zou je studenten aanraden om te gaan ondernemen of om eerst werkervaring op te doen?
Ik denk niet dat ik de perfecte persoon ben om dit te vragen, haha. Ik heb namelijk zelf nooit echt een onderneming gehad of plannen hiervoor gehad. Kankerspul is meer een initiatief waar ik op dit moment geen geld aan verdien of winst op probeer te maken. Ik bewonder mensen die ondernemen heel erg, vooral omdat het toch een risico is die je neemt en dat is knap. Maar ik ben wel van mening dat een beetje ervaring geen kwaad kan, al is dit maar in de vorm van stages. Je leert hier namelijk zo veel en dat is echt goud waard (ik heb hier denk ik meer geleerd dan in 5 jaar studeren).

Wanda de Kanter is een fenomeen als het gaat om dezelfde strijd. Wat heeft ze jou mee kunnen geven?
Al jaren hebben mensen tegen mij gezegd dat ik eens met Wanda moest gaan praten en dit voorjaar heb ik de stap genomen om haar toch via via een keer te contacten. Toen zij ook heel enthousiast reageerde was de beslissing om Kankerspul op te zetten echt gemaakt. In die zin is heel veel van Kankerspul toch wel aan Wanda te danken. Ze heeft mij echt op het hart gedrukt dat de tabaksindustrie echt smiechten zijn, niet te vertrouwen en dat ze je aan alle kanten zullen proberen het leven moeilijk te maken. Ze heeft mij rapporten toegestuurd waar ik letterlijk van achterover viel. Zo veel wordt voor de mens achtergehouden. Terwijl het gewoon om mensen levens gaat.

Wat zijn de volgende stappen voor Kankerspul? 
Wat echt al op de planning staat is om een brief schrijven aan de federatie medisch specialisten van Nederland en hier heel beknopt in uit te leggen wat wij zien in het lab. Eigenlijk  is het een soort mini review waarin ik, samen met nog wat andere PhD studenten de vraag stel waarom tabak eigenlijk nog legaal is. Het zou dan superleuk zijn om deze brief te publiceren, hetzij in een krant, hetzij in een wetenschappelijk blad.
Daarnaast zou ik het heel gaaf vinden om praatjes te geven aan kinderen of studenten, waar ik op dezelfde simpele manier uitleg wat roken nou precies met je doet. Maar hiervoor moet de Instagram iets meer lopen en moet ik iets meer credit hebben.

Als laatst zou ik het erg leuk vinden om een podcast te maken waar ik onder andere verschillende experts en actievoerders interview. Hier is nog totaal geen opzet voor, maar wel iets waar ik steeds meer over na begin te denken.

Welke influencer zou je heel graag willen inzetten als ambassadeur voor Kankerspul?
Ik zou het dus echt heel vet vinden om in Tim Hofman’s programma Boos te komen. Ik denk dat Kankerspul namelijk wel echt hiervoor geschikt is en hij heeft zo veel bereik. Zijn tone of voice is heel toegankelijk, met jonge mensen en het is allemaal niet zo ongelooflijk serieus. Eigenlijk precies wat ik ook probeer te doen met Kankerspul. In dat rijtje zit Geraldine Kemper ook, dus als die twee iets willen delen zou ik dolgelukkig zijn!.

Bij onze doelgroep, studenten, is de sigaret nog erg aanwezig. Wat zou er meer gedaan kunnen worden om roken minder normaal te maken? 
Helemaal waar en dit is ook waarom ik Kankerspul ben begonnen. Vooral omdat vroeger (en nu wat minder), echt elke student rookte. Ik denk toch dat roken minder toegankelijk moet worden. Dat begint al op de middelbare school, maar op universiteiten zouden ze echt streng moeten zijn met op campus roken (ook buiten) of zelfs de rokersruimtes weg te halen binnen verenigingen. Dit moet natuurlijk stapsgewijs gaan, maar ik denk wel dat mensen dan veel minder geneigd zijn om naar buiten te gaan.

Dit houdt ook in dat ze bijvoorbeeld de sigaret een stuk duurder maken, zodat studenten het minder goed kunnen betalen en ze alleen maar verkrijgbaar te maken in tabakswinkels met reguliere openingstijden (zoals je ook al in andere landen ziet). Als laatst, en dat wordt heel moeilijk, zou het heel goed zijn als mensen in bepaalde bestuursfuncties het goede voorbeeld geven. Ik zie zo veel mensen uit groepen die binnen dit soort organisaties en partijen beslissingen maken, maar zelf als een ketter roken. Ja, daar schiet je niet zo veel mee op. Hiermee blijft de cultuur dat roken toch iets ‘cools’ is.

Tot slot, dit weet nog (bijna) niemand over Anouk?
Dat ik iPhones kan repareren… en dit ook nog best leuk vind om te doen. Is misschien raar maar ik heb ooit stage gelopen met 17 mannen uit delft. Die vonden het maar gek dat ik dit niet kon, dus ja toen hebben we een middag geoefend en sindsdien doe ik dit nog wel eens voor vriendinnetjes.

Ook denkt men nog wel eens dat ik alleen maar diep met mijn neus in biologie boeken zit en dit ook in mijn vrije tijd doe – niks is minder waar! Ik kijk namelijk echt urenlang skincare/make up filmpjes op YouTube, en heb ook een gigantische make up collectie waar ik vrij weinig mee doe op het moment (corona hè). In het geheim droom ik er nog wel eens van om na mijn PhD voor L’Oreal te werken en skincare producten te maken 🙂