Een oud docent zei regelmatig als grap in de les: “Als je voor je 25e geen burn-out hebt, doe je iets fout.” Een opmerking die misschien bedoeld was als knipoog, maar wel degelijk iets blootlegt: het vertekende beeld dat je pas écht ambitieus bent als je jezelf compleet uitput. Alsof doorgaan tot je erbij neervalt een teken van succes is. Geen burn-out? Dan heb je waarschijnlijk niet hard genoeg gewerkt. Misschien klinkt het overdreven, of moeilijk voor te stellen, maar steeds meer twintigers vallen uit voordat ze goed en wel zijn begonnen.
Met eindelijk dat diploma op zak, na jaren van hard werken, stappen jonge professionals vol frisse energie, eindeloze motivatie en creatieve ideeën de arbeidsmarkt op. Ze willen bijdragen, impact maken, zichzelf bewijzen. Knallen, zoals ze dat zelf zeggen. Maar juist die gedrevenheid, het altijd ‘aan’ willen staan, het alles uit jezelf moeten halen, zorgt ervoor dat ze zichzelf de grond in werken. Hoe komt dat? En belangrijker nog: wat moeten we eraan doen?
De prestatiedruk begon al voor de eerste werkdag
Voor Gen Z is presteren de norm, niet de uitzondering. Al vanaf jonge leeftijd is alles meetbaar, zichtbaar en deelbaar. Op school ging het niet alleen om cijfers, maar ook om bijbanen, nevenfuncties en projecten “voor op je LinkedIn”. Op sociale media zag je leeftijdsgenoten hun hoogtepunten delen, awards, stages in het buitenland, of eigen bedrijven, en was de lat altijd net iets hoger. En dan was daar ook nog de constante aanwezigheid van ouders, mentoren en algoritmes die je eraan herinnerden dat je vooral niet achter mocht lopen.
Het gevolg? Jongvolwassenen stappen de arbeidsmarkt op met een rugzak vol verwachtingen, ambities en de stille overtuiging dat succes geen pauzes kent. Werken is niet alleen iets wat je doet; het is wie je bent. En als je daar even niet aan voldoet? Dan is dat geen tegenslag, maar een persoonlijk falen.
Een generatie met drive, maar zonder grenzen
Wat Gen Z uniek maakt, is hun betrokkenheid. Ze willen werk doen dat ertoe doet, zichzelf ontwikkelen, een verschil maken. Maar in organisaties waar tempo, targets en hiërarchieën de boventoon voeren, krijgen ze daar vaak weinig ruimte voor. Jongeren komen vol idealen binnen, maar lopen vast op onduidelijke verwachtingen, een gebrek aan begeleiding, en een werksfeer waarin alles urgent voelt en niemand écht stil lijkt te staan.
Daar komt bij dat deze generatie is opgegroeid met de overtuiging dat alles mogelijk is, als je er maar hard genoeg voor werkt. Maar als je alleen successen ziet (op LinkedIn, bijvoorbeeld), en je eigen pad juist vol twijfel en vertraging zit, is het moeilijk om te blijven geloven in jezelf. De realiteit: burn-outklachten onder twintigers nemen al jaren toe. Volgens TNO ervaart bijna 1 op de 5 jonge werknemers serieuze mentale vermoeidheid door werk.
De maatschappelijke context: werk als identiteit
We leven in een maatschappij waarin werk veel meer is geworden dan een middel om geld te verdienen. Het is een bron van status, zingeving en persoonlijke trots. Zeker voor Gen Z, die opgegroeid is met het idee dat je je passies moet volgen en ‘impact moet maken’, is werk bijna een verlengstuk van de eigen identiteit. Dat is mooi, maar ook gevaarlijk. Want als je werk niet oplevert wat je hoopt, dan valt er veel meer om dan alleen je werkritme.
De oplossing? Minder hard, meer wijs
De sleutel ligt niet in nóg een productiviteitstraining, of een mindfulness-workshop tijdens de lunchpauze. Wat nodig is, is een fundamentele herziening van hoe we werk organiseren en begeleiden.
Gen Z heeft behoefte aan duidelijkheid én ruimte. Niet alleen weten wat er verwacht wordt, maar ook waarom. Niet alleen een lijst taken, maar ook een gesprek over doelen, leerpunten, en persoonlijke ontwikkeling. Werkgevers moeten begrijpen dat deze generatie niet komt voor een baan, maar voor een ervaring die past bij wie ze zijn en willen worden.
Daarbij is investeren in soft skills essentieel. Juist vaardigheden als zelfkennis, grenzen stellen, omgaan met stress, reflecteren, en communicatie zijn de tools waarmee jong talent zichzelf niet alleen staande houdt, maar ook duurzaam inzetbaar blijft. Soft skill-trainingen zijn geen nice-to-have, maar een noodzaak als we willen dat deze generatie niet binnen drie jaar opgebrand de sector verlaat.
Een cultuur van kwetsbaarheid en vertrouwen
Wat werkt, is een cultuur waarin mensen zich veilig voelen om eerlijk te zijn. Om te zeggen: “Ik weet het even niet.” Of: “Dit is te veel.” Waar managers niet alleen sturen op output, maar ook vragen hoe het écht gaat. Waar rust, reflectie en herstel net zo serieus genomen worden als deadlines en resultaten.
Mentoring, één-op-één coaching, en informele feedbackmomenten helpen hierbij. Geen formele functioneringsgesprekken elk halfjaar, maar regelmatige check-ins die laten zien: je bent geen nummer. Je mag mens zijn. En soms betekent dat ook: even minder presteren. Om later weer te kunnen groeien.
Maar we willen door!
De grap van die docent klinkt misschien extreem, maar raakt wel een pijnlijk punt. Als je niet oppast, zit je voor je 25e op de bank bij de bedrijfsarts, met een burn-out die je niet zag aankomen. En dat is zonde. Niet alleen voor de jongere zelf, maar ook voor organisaties en de maatschappij als geheel.
We staan voor de keuze: blijven we jonge mensen de arbeidsmarkt in duwen met alleen maar druk en verwachtingen? Of bouwen we aan werkvormen die ruimte bieden voor groei, fouten, rust en reflectie? Want laten we eerlijk zijn: een generatie vol potentie, creativiteit en sociale betrokkenheid verdient meer dan een vroegtijdige crash.
Meer weten over soft skills en omgaan met werkdruk? Laten we kletsen: dymphy@knappekoppen.work!
